Door Janneke Schermers

Als voorzitter van de Stichting Herdenkingsmonument Fort bij Rijnauwen heet ik u van harte welkom bij deze 4 mei herdenking. De voorafgaande twee jaar was het door de Coronapandemie niet mogelijk om in aanwezigheid van u allen te herdenken. Het nationale thema van de herdenkingen dit jaar, ‘Vrijheid in verbondenheid’, is dan ook zeer passend. We hebben zelf ervaren hoe belangrijk die onderlinge verbondenheid is en het nadenken over wat ‘vrijheid’ voor ons betekent, kreeg door de wereldwijde actualiteit nog meer nadruk.

Wij herdenken vanavond de mannen die in de Tweede Wereldoorlog hier, op deze plek, voor onze vrijheid de hoogste prijs hebben betaald die er is: zij gaven hier hun leven. Als eerste wil ik dan ook graag hun nabestaanden welkom heten.

Vrijheid geven we door aan de volgende generaties. Daarom ook voor de jongeren een speciaal welkom. Fijn ook dat onze kinderburgemeester, Duco Das, een door hem zelf uitgekozen gedicht zal voordragen. Die goede traditie is geboren in de Coronatijd en zal vanavond voor het eerst gebeuren hier op het fort in het midden van u allen.

Zoals elk jaar zal de herdenking plaatsvinden in de aanwezigheid van vertegenwoordigers van de overheid, die daarmee laten zien dat ook zij het belang van herdenken inzien. Het bestuur van de Stichting is dan ook heel blij met de aanwezigheid van :
– de vertegenwoordiger van het Koninkrijk België
– de loco-commissaris van de Koning in de Provincie Utrecht
– de Burgemeester van Bunnik

Voor het uitspreken van de herdenkingsrede geef ik nu het woord aan de heer Van Bennekom, burgemeester van de gemeente Bunnik.
Daarna volgt het gedicht door de kinderburgemeester, Duco Das.

Door Ruud van Bennekom

Geachte aanwezigen, dames en heren, jongens en meisjes,

Wat mooi dat we dit jaar weer hier op deze plek met elkaar samen kunnen zijn.

Als we het over herdenken hebben, dan denken we aan iets dat is geweest. Aan oorlog die voorbij is. Maar we zien echter elke dag de verschrikkelijke oorlogsbeelden van elders in de wereld en nu ook weer in Europa, in Oekraïne. De beelden zijn afschuwwekkend en drukken ons op de feiten. Vrede en veiligheid lijken voor ons vaak vanzelfsprekend, maar zijn o zo kostbaar en kwetsbaar. ‘Vrijheid in verbondenheid’ is het jaarthema 2022 van het landelijke 4 en 5 mei comité. Die verbondenheid voelen we vandaag ook als het om herdenken gaat. Er is verbondenheid met alle mensen die nu waar ter wereld te maken hebben met oorlog. Daarom hangt vandaag voor het gemeentehuis de Oekraïense blauw-gele vlag halfstok naast onze rood wit blauwe vlag.

En de verbondenheid is er ook, omdat we na twee jaar van beperkte herdenkingen weer hier kunnen zijn. Afgelopen twee jaar moest ik mijn toespraken op video opnemen en hebben we hier met een heel klein gezelschap de kransen gelegd. Dat was toen het maximale, maar het is natuurlijk veel beter om hier samen bijeen te kunnen zijn. Want herdenken doe je samen. Om straks in stilte te delen wat we voelen. En speciaal is er de verbondenheid met de verzetsmensen die op deze plek de hoogste prijs hebben moeten betalen. Het is dit jaar precies 80 jaar geleden dat de eerste verzetsstrijders hier op het fort gefusilleerd werden. Het waren negen mannen van de Oranjewacht, de verzetsgroep die al in 1940 door Piet Hoefsloot werd opgericht.

Op de website van de Oorlogsgravenstichting las ik onlangs zijn afscheidsbrief aan zijn vrouw en kinderen. Die ontroerde me. Het waren negen gewone mensen: boekhouder, drukker, geoloog, glashandelaar, kunstschilder, majoor, meubelmaker, restaurateur en winkelier. Met hun verzet deden ze veel meer dan het gewone en daarvoor verdienen ze groot respect. De negen werden in juni 1942 door de bezetter ter dood veroordeeld en een maand later werden de vonnissen hier voltrokken. De negen namen staan op de gedenksteen voor de leden van de Oranjewacht. Naast de stenen voor de andere verzetsmensen die hier hun strijd voor de vrijheid en democratie met het leven hebben moeten bekopen.

Vanavond gedenken wij de 52 dappere mensen uit Nederland en België die op deze plek tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn geëxecuteerd. Hun namen zullen zo genoemd worden. Daarna staan we twee minuten stil om ons respect aan hen te tonen en om alle mannen en vrouwen te herdenken die in de oorlogsjaren zijn omgekomen. Opdat wij nooit vergeten! Dank u wel.

En dan wil ik nu Duco Das vragen om hier te komen. Duco is onze kinderburgemeester. Hij zal een gedicht voordragen. Een speciaal gedicht voor kinderen die in oorlogssituaties met geweld geconfronteerd worden.

Door Duco Das

Alle grote mensen huilen,
heel de wereld heeft verdriet
want er is een kind gestorven.
Nog zo jong dat kan toch niet?

Het was nog maar pas begonnen
alles lag nog in ’t verschiet.
Plannen, dromen, luchtkastelen,
neergehaald, dat mag toch niet?

En wie kan mij nu verklaren
wie jou zo vroeg sterven liet.
Zeg me niet dat God dat wilde.
Levensgevers doden niet.